سیاست شرق _ رابطه پکن و دهلی نو، با یک اختلاف مرزی خونین، عدم تعادل گسترده قدرت و رقابت شدید برای نفوذ در سراسر آسیا تعریف می‌شود. با این حال، آخرین جنگ تجاری دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، ممکن است به دستاوردی غیرقابل تصور منجر شود: سوق دادن هند و چین به سمت یک همگرایی محتاطانه اما تاکتیکی.

به نقل از سی ان ان(CNN)، اعلام نرخ پایه جدید تعرفه ۲۵ درصدی توسط ترامپ برای هند – که قرار است بعداً به عنوان مجازات اضافی برای خرید نفت روسیه به رقم سرسام‌آور ۵۰ درصد افزایش یابد – از برخی جهات منعکس‌کننده کمپین فشار طولانی‌مدتی است که او علیه چین به راه انداخته و منافع مشترکی بین دهلی نو و پکن ایجاد می‌کند.

در حالی که روابط متشنج هند و چین از قبل، در حال بهبود بود ، تحلیلگران می‌گویند اقدامات ترامپ به این تغییر دامن زده است.

دهلی نو و پکن اکنون خود را در حال عبور از واشنگتنی ناپایدار و غیرقابل پیش‌بینی می‌بینند، که با شرکای استراتژیک و رقبای ژئوپلیتیکی خود، چه در اروپا و چه در آسیا، با همان تحقیر معاملاتی رفتار می‌کند.

اما دولت ترامپ با سرزنش هند به دلیل نداشتن اقتصاد بازتر و پیوندهای انرژی‌اش با روسیه، در واقع همان کشوری را مجازات می‌کند که ایالات متحده سال‌ها صرف پرورش آن به عنوان یک وزنه تعادل دموکراتیک در برابر قدرت چین کرده است – و زمینه را برای پکن فراهم می‌کند.

این تغییر تاکتیکی با گزارش‌های مربوط به برنامه‌های نارندرا مودی، نخست وزیر هند، برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در اواخر این ماه، که اولین سفر او به چین در هفت سال گذشته خواهد بود، برجسته شده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به درخواست تأیید گزارش‌های رسانه‌های هندی در مورد حضور مودی، گفت که پکن از مودی برای این نشست «استقبال» می‌کند. گوئو جیاکون، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، گفت: «ما معتقدیم که با تلاش هماهنگ همه طرف‌ها، اجلاس تیانجین گردهمایی همبستگی، دوستی و نتایج مثمر ثمر خواهد بود.»

با این حال، همزمان با آشکار شدن این تعارفات در ملاء عام، تحلیلگران می‌گویند این اتحادی از سر مصلحت‌اندیشی است، نه از سر اعتقاد راسخ.

بی‌اعتمادی استراتژیک عمیق بین دو غول آسیا، که از درگیری مرزی و مبارزه آنها برای تسلط منطقه‌ای ناشی می‌شود، همچنان پابرجاست. در حال حاضر، آنها تا حدودی نه به دلیل یک دیدگاه مشترک، بلکه به دلیل یک دشمن مشترک در کاخ سفید، در یک راستا قرار گرفته‌اند.

فروه عامر، مدیر ابتکارات جنوب آسیا، موسسه سیاست جامعه آسیا، گفت: «ممکن است در مواجهه با ایالات متحده سرسخت، شاهد بهبود بیشتری در روابط هند و چین باشیم.»

اما او هشدار داد که دهلی نو نباید واشنگتن را از نظر دور بدارد و «رشد روابطی را که مدت‌ها برای دستیابی به آن سخت تلاش کرده بود، به خطر بیندازد.»

کسری عظیم اعتماد

رابطه هند با ایالات متحده، از یک جدایی دوران جنگ سرد به شرکای حیاتی در قرن بیست و یکم، دچار تحول چشمگیری شده است.

از زمانی که مودی، یک ملی‌گرای راست‌گرای هندو، در سال ۲۰۱۴ به قدرت رسید، روابط دو کشور به شدت اوج گرفت، که بخشی از آن به دلیل رابطه شخصی او با ترامپ، در طول دوره اول ریاست جمهوری‌اش بود؛ دوره‌ای که رهبر هند پروتکل‌های دیپلماتیک خشک را کنار گذاشت تا در جریان یک گردهمایی در هوستون، برای دوره دوم ریاست جمهوری همتای خود، مبارزه انتخاباتی کند.

نزدیکی فزاینده دهلی نو با واشنگتن حتی بحرانی‌تر شد، زیرا روابط دهلی نو با پکن پس از درگیری‌های مرزی مرگبار در سال ۲۰۲۰ که این دو غول آسیایی را بیش از هر زمان دیگری در دهه‌های گذشته از هم دور کرد، به تیرگی گرایید.

تعهد ایالات متحده به هند در دوران دولت بایدن، که دهلی نو را به عنوان وزنه تعادل حیاتی در برابر نفوذ رو به رشد پکن می‌دانست، عمیق‌تر شد. جو بایدن، رئیس جمهور، اغلب مودی را ستایش می‌ کرد، در حالی که تا حد زیادی انتقادات شدید گروه‌های حقوق بشری را در مورد عقب‌گرد دموکراتیک ادعایی دولت مودی در داخل کشور نادیده می‌گرفت.

سپس انتخاب مجدد ترامپ از راه رسید، با سیاست «اول آمریکا»ی بسیار قوی که بسیار فراتر از مقابله صرف با چین در تجارت بود.

اقدامی که تهدیدی برای از بین بردن این اجماع دو دهه‌ای است، رئیس جمهور آمریکا اوایل این ماه علناً دهلی نو را به دلیل واردات نفت از روسیه سرزنش کرد، اقتصاد هند را «مرده» خواند و هند را به دلیل بالاترین نرخ تعرفه جهانی واشنگتن، مورد انتقاد قرار داد.

ترامپ با تعرفه‌های جدید خود، کشوری را مجازات می‌کند که در حال حاضر ۳۶ درصد از نفت خام خود را از روسیه وارد می‌کند، نفتی که بخش عمده‌ای از آن برای حمایت از اقتصاد شکوفا و جمعیت رو به رشد ۱.۴ میلیاردی‌اش استفاده می‌شد.

میلان ویشناو، مدیر و عضو ارشد برنامه جنوب آسیا در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: اما واشنگتن، با رفتار خود با دهلی نو، به عنوان یک دشمن معامله‌گر که باید مجازات شود، سنگ بنای استراتژی هند و اقیانوسیه خود را در معرض خطر نابودی قرار می‌دهد.

او گفت اقدامات اخیر ترامپ «ما را به دوران بیگانگی بازمی‌گرداند. رابطه آمریکا و هند به اندازه‌ای قوی است که یک شبه از بین نمی‌رود، اما این اقدامات باعث ایجاد بی‌اعتمادی شدیدی در طرف هندی شده است.»

در حالی که بسیاری از کشورها برای کاهش تعرفه‌ها به سمت انعقاد قراردادهای تجاری با ترامپ هجوم آورده‌اند، هند تحت رهبری مودی کمتر حاضر به کوتاه آمدن بوده است.

هند در واکنش به این اقدام، تعرفه‌ها را «ناعادلانه» و «غیرموجه» خواند و به ریاکاری اقدام ترامپ اشاره کرد و گفت که ایالات متحده و اروپا هنوز کود و مواد شیمیایی روسی را خریداری می‌کنند.

اما شورای تحقیقات روابط اقتصادی بین‌المللی هند می گوید، هند در برخی موارد تعرفه‌های بالاتری نسبت به آمریکا اعمال می‌کند، به ویژه در مورد واردات محصولات کشاورزی که به طور متوسط ۳۹ درصد تعرفه دارند در حالی که آمریکا ۵ درصد تعرفه اعمال می‌کند.

هارش وی. پنت، معاون سیاست خارجی در اندیشکده بنیاد تحقیقاتی آبزرور مستقر در دهلی، گفت: «فضا (نسبت به ایالات متحده) در هند رو به وخامت است، بخشی از آن به دلیل نحوه برخورد آقای ترامپ و بازی با کارت‌هایش است. نحوه دیپلماسی او از طریق کانال‌های عمومی و نحوه‌ای که به نظر می‌رسد قصد دارد فضای مانور دولت مودی را کاهش دهد.»

ترامپ بارها هند را «پادشاه تعرفه» نامیده است، اما یک مقام ارشد هندی با اشاره به اینکه هند «عوارض صفر تا بسیار کمی» بر بسیاری از صادرات کلیدی ایالات متحده از جمله زغال سنگ، دارو، قطعات هواپیما و ماشین آلات اعمال می‌کند، گفت که این کشور «از آن فاصله زیادی دارد»

مودی که از سوی سیاستمداران مخالف تحت فشار بود تا در مقابل دوست دیرینه‌اش بایستد، هفته گذشته در مراسمی از کشورش دفاع کرد.

او گفت: «هند هرگز بر سر منافع کشاورزان، ماهیگیران و دامداران مصالحه نخواهد کرد. من شخصاً می‌دانم که باید بهای سنگینی برای آن بپردازم، اما برای آن آماده‌ام.»

یک علت شایع

تحلیلگران می‌گویند پیامدهای ناخواسته سیاست‌های ترامپ، این پتانسیل را دارد که دهلی نو و پکن، رقبای تاریخی، را به سمت یک همگرایی استراتژیک سوق دهد.

پس از دیدار مودی با شی جین پینگ، رهبر چین، در حاشیه اجلاس بریکس در روسیه در اکتبر گذشته، روابط بین هند و چین به تدریج عادی شده است. هند و چین توافق کردند پروازهای تجاری مستقیم را از سر بگیرند، پکن اخیراً موافقت کرد که برای اولین بار در پنج سال گذشته، دو مکان زیارتی در غرب تبت را به روی هندی‌ها بازگشایی کند و هر دو کشور صدور مجدد ویزای توریستی برای شهروندان یکدیگر را آغاز کردند.

ویشناو، از بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: «هند به دلایل اقتصادی خودش، یعنی کاهش رشد و رکود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، تمایل بیشتری برای ایجاد روابط تجاری و سرمایه‌گذاری گرم‌تر با چین نشان داده است.»

اما این همگرایی به دلیل بی‌اعتمادی عمیق بین آنها، که ریشه در درگیری‌های مرزی مرگبار آنها در هیمالیا و سنگربندی استراتژیک چین در پاکستان دارد، محدود است.

ویشناو پیش‌بینی کرد که آینده، آینده‌ای دوگانه خواهد بود: او در مورد رابطه بین هند و چین گفت: «من انتظار دارم که شاهد افزایش همکاری اقتصادی همراه با رقابت استراتژیک باشیم.»

واشنگتن برای دشمن جلوه دادن شریک کلیدی مانند هند، ناظران را نیز گیج کرده است.

یک دیدگاه این است که دولت ترامپ فاقد یک استراتژی روشن و جامع است و این امر نقش حیاتی هند را به عنوان یک وزنه تعادل دموکراتیک در برابر چین تضعیف می‌کند.

ویشناو گفت: «هیچ سیاست منسجمی در قبال چین در این دولت وجود ندارد. این بدان معناست که نقش هند به عنوان سدی در برابر چین، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.»

او افزود که با تیره شدن موضع ترامپ در قبال روسیه، «واردات نفت روسیه توسط هند به یک هدف آسان تبدیل شد.»

یک انگیزه شخصی‌تر نیز ممکن است در این امر دخیل باشد.

تحلیلگران معتقدند که خصومت ترامپ می‌تواند ناشی از غرور جریحه‌دار شده او پس از آن باشد که هند نقش ادعایی او را در فرونشاندن بحران بزرگ با پاکستان کم‌اهمیت جلوه داد. ترامپ اعلام کرد که پس از تشدید تنش نظامی بین این دو همسایه مسلح به سلاح هسته‌ای در ماه مه، برای برقراری آتش‌بس میانجیگری کرده است.

در حالی که اسلام آباد علناً از این ادعا تمجید کرد و حتی ترامپ را نامزد دریافت جایزه صلح نوبل کرد، مقامات هندی از پذیرفتن مداخله آشکار واشنگتن خودداری کردند

او گفت: «بعد از آن، اوضاع خراب شد. توافق (تجاری) که در مقطعی بسیار عملی به نظر می‌رسید، همچنان ادامه یافت. و هرچه آقای ترامپ ناامیدتر شده، در تهدیدهای عمومی خود علیه هند، زبان‌بازتر شده است.»

منتقدان می‌گویند سیاست‌های ترامپ می‌تواند به همان نتیجه‌ای منجر شود که برخی از استراتژیست‌های آمریکایی مدت‌هاست از آن اجتناب می‌کنند.

جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ، به کیتلان کالینز از سی‌ان‌ان گفت: «این می‌تواند بدترین نتیجه برای ایالات متحده باشد.»

«طنز ماجرا اینجاست که اگرچه تعرفه‌های ثانویه علیه هند با هدف آسیب رساندن به روسیه وضع شده‌اند، اما می‌توانند هند را دوباره به روسیه و از قضا به چین نزدیک‌تر کنند و شاید در نهایت علیه تلاش‌های تعرفه‌ای آمریکا با هم مذاکره کنند.»

انتهای پیام