آمریکا، پیشنهاد جنجالی نظارت بر کریدور زنگزور را مطرح کرد

سیاست شرق _ تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه، می‌گوید یک شرکت خصوصی آمریکایی، می‌تواند برای پیشبرد مذاکرات صلح بین باکو و ایروان، کریدور زنگزور را در دست بگیرد.

به نقل از میدل ایست آی،  باراک، سفیر آمریکا در ترکیه ، در یک نشست خبری به خبرنگاران گفت که ایالات متحده  پیشنهاد داده است که کریدور حمل و نقل برنامه‌ریزی شده بین ارمنستان و آذربایجان را در دست بگیرد، تا مذاکرات دیپلماتیک متوقف شده بین این دو کشور قفقاز را که مدت‌هاست متوقف شده است، پیش ببرد.

این ایده آمریکایی ها، می تواند بهانه ای برای حضور آنها در منطقه قفقاز جنوبی و در کنار مرز ایران شود و به نوعی ایران را دچار خفگی ژئوپلیتیکی نماید، پیشنهادی که، با مخالفت های جدی ایران و روسیه، مواجه خواهد شد.

باراک در یک نشست خبری در نیویورک به خبرنگاران گفت : «آنها بر سر ۳۲ کیلومتر جاده بحث می‌کنند، اما این موضوع بی‌اهمیتی نیست. این موضوع یک دهه طول کشیده است – ۳۲ کیلومتر جاده.»

«بنابراین اتفاقی که می‌افتد این است که آمریکا مداخله می‌کند و می‌گوید: ‘بسیار خب، ما آن را تصاحب می‌کنیم. ۳۲ کیلومتر جاده را به مدت صد سال به ما اجاره بدهید و همه شما می‌توانید آن را به اشتراک بگذارید’.»

اگرچه ارمنستان و آذربایجان در ماه مارس بر سر پیش‌نویس توافقنامه صلح به اجماع رسیدند ، باکو همچنان بر چندین شرط اضافی قبل از امضای رسمی این توافقنامه اصرار دارد.

آذربایجان از ایروان می‌خواهد که قانون اساسی خود را اصلاح کند تا اشاره به خاک آذربایجان، از جمله شروط دیگر، حذف شود.

یکی از نکات اصلی مورد اختلاف، کریدور زنگزور است که آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به نخجوان، منطقه برون‌بومی آن، متصل می‌کند.

ارمنستان از استفاده از اصطلاح «کریدور زنگزور» خودداری می‌کند و استدلال می‌کند که این اصطلاح دلالت ضمنی بر الحاق‌طلبی در قلمرو مستقل ارمنستان، معروف به سیونیک، دارد. 

آذربایجان اصرار دارد که این کریدور نباید تحت کنترل کامل ارمنستان قرار گیرد و ابراز نگرانی کرده است که نمی‌توان به ایروان برای تضمین دسترسی نامحدود اعتماد کند.

همین ترتیب، ارمنستان قاطعانه با واگذاری کنترل مسیر به هر شخص ثالثی مخالف است.

این کریدور ۳۲ کیلومتری به مانعی مهم در مسیر دستیابی به صلح پایدار بین ارمنستان و آذربایجان تبدیل شده است.

ترکیه در ابتدا این ایده را مطرح کرد

اظهارات باراک، اولین تأیید رسمی است که دولت ترامپ پیشنهاد مدیریت این کریدور را از طریق یک اپراتور تجاری خصوصی آمریکایی، که به عنوان ضامن بی‌طرف عمل خواهد کرد، ارائه داده است، ایده ای که موجب حضور واشینگتن در این منطقه و در کنار مرز ایران و حیات خلوت روسیه می شود.

گزارش اخیر   بنیاد کارنگی حاکی از آن است که این طرح بر اساس پیشنهاد قبلی اتحادیه اروپا طراحی شده است که بر اساس آن یک شرکت لجستیکی آمریکایی مسئول مدیریت و نظارت بر ترانزیت بار در طول مسیر می‌شود و داده‌ها را به طور شفاف با همه طرف‌ها به اشتراک می‌گذارد.

در این گزارش آمده است که این پیشنهاد بر اساس سابقه نظارت بین‌المللی در مناطق جدایی‌طلب گرجستان ارائه شده و هدف آن پاسخگویی به تقاضای باکو برای تضمین‌های امنیتی قوی و بلندمدت و در عین حال حفظ حاکمیت ایروان بر این کریدور است.

این در حالی است که، گفته می شود، رهبران آذربایجان و ارمنستان اواخر ماه ژوئیه در دبی دیدار خواهند کرد.

در همین حال، ترکیه بی‌سروصدا باکو را به امضای توافق‌نامه صلح ترغیب کرده و به مقامات آذربایجانی یادآوری کرده است که پویایی‌های منطقه‌ای در حال تغییر، مانند نفوذ رو به کاهش ایران، در حال تغییر است.

یک منبع منطقه‌ای آشنا با مذاکرات به میدل ایست آی گفت که در ابتدا ترکیه ایده یک شرکت خصوصی را که مورد تأیید ارمنستان و آذربایجان باشد، برای مدیریت این کریدور پیشنهاد داد.

این منبع گفت: «با این حال، طرف ارمنی خواستار آن شد که این شرکت در سمت نخجوان این کریدور نیز فعالیت کند، که برای باکو غیرقابل قبول بود.» 

درگیری بین ارمنستان و آذربایجان به جنگ قره باغ کوهستانی در سال ۱۹۹۳ برمی‌گردد، زمانی که نیروهای ارمنی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این منطقه مورد مناقشه را که توسط سازمان ملل متحد به عنوان خاک آذربایجان به رسمیت شناخته شده بود، تصرف کردند.

پس از یک جنگ خونین شش هفته‌ای در اواخر سال ۲۰۲۰، آذربایجان در سپتامبر ۲۰۲۳ عملیات نظامی را برای بازپس‌گیری قره باغ کوهستانی آغاز کرد که منجر به توافق آتش‌بس شد. اکثر ارمنی‌های قومی فرار کردند و این منطقه جدایی‌طلب در ۱ ژانویه ۲۰۲۴ رسماً منحل شد.

روند عادی‌سازی روابط ترکیه با ارمنستان ارتباط نزدیکی با چشم‌انداز توافق صلح بین آذربایجان و ارمنستان دارد.

مقامات ترکیه، ارمنستان را به عنوان یک حلقه حیاتی در کریدور میانی می‌بینند که ترکیه را مستقیماً به آسیای مرکزی متصل می‌کند. شرکت‌های ترکیه‌ای نیز مشتاق مشارکت در پروژه‌های زیرساختی بالقوه در ارمنستان هستند.

علیرغم مخالفت‌های باکو، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، ماه گذشته میزبان نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان بود که اولین سفر رسمی یک رهبر ارمنی به ترکیه محسوب می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری «میدل ایست آی»، قرار است نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، و الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان ، در ادامه مذاکرات دو کشور برای دستیابی به توافق صلح، اواخر این ماه در دبی دیدار کنند.

این دو رهبر آخرین بار در ماه مه در حاشیه اجلاس جامعه سیاسی اروپا در تیرانا، آلبانی، با یکدیگر دیدار کردند و در آنجا متعهد شدند که کانال‌های ارتباطی را باز نگه دارند.

اگرچه ارمنستان و آذربایجان در ماه مارس به توافق بر سر پیش‌نویس توافقنامه صلح دست یافتند ، باکو هنوز بر چندین شرط اضافی قبل از امضای رسمی این توافقنامه اصرار دارد.

آذربایجان از ایروان می‌خواهد که قانون اساسی خود را اصلاح کند تا اشاره به خاک آذربایجان حذف شود، به ماموریت نظارتی اتحادیه اروپا (EUMA) در ارمنستان پایان دهد و گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را که باکو در سه دهه گذشته آن را به جانبداری متهم کرده است، منحل کند.

ارمنستان و آذربایجان از زمان جنگ قره باغ کوهستانی در سال ۱۹۹۳، زمانی که نیروهای ارمنی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این منطقه مورد مناقشه را تصرف کردند، با یکدیگر درگیر بوده‌اند. 

انتهای پیام