سیاست شرق _ یک اندیشکده استرالیایی، در پی انجام مطالعاتی گزارش داد، چین اکنون به عنوان بزرگترین قدرت دیپلماتیک دنیا مطرح است و حضور دیپلماتیک این کشور در سراسر جهان، گسترده‌تر از حضور ایالات متحده آمریکا است.

اندیشکده استرالیایی « لووی»، مستقر در شهر سیدنی استرالیا، در گزارشی تحت عنوان «شاخص دیپلماسی جهانی ۲۰۲۴» به رده‌بندی ۶۶ کشور و منطقه جهان از روی تعداد نمایندگی‌های دیپلماتیکی که در سراسر جهان دارند، پرداخت.

در این رده بندی، چین با داشتن ۲۷۴ نمایندگی در شبکه دیپلماتیک خود در جهان،«جایگاه اول» را کسب کرد، در حالی که ایالات متحده آمریکا با ۲۷۱ نمایندگی دیپلماتیک، در رده دوم این رده‌بندی قرار گرفت. طبق گزارش اندیشکده لووی، کشورهای ترکیه (۲۵۲)، ژاپن (۲۵۱) و فرانسه (۲۵۰) در جایگاههای بعدی قرار دارند.

گزارش این اندیشکده مشخص می‌کند که این جایگاه برای پکن حاصل تلاش‌هایی است که برای گسترش نفوذش در جهان در ضمن رقابت شدید ژئوپلتیکی با واشنگتن به خرج داده است.
چین و ایالات متحده، به ترتیب در آفریقا (۶۰:۵۶ پست) ، شرق آسیا (۴۴:۲۷)، کشورهای جزایر اقیانوس آرام (۹:۸) و آسیای مرکزی (۷:۶) و پس از خروج ایالات متحده از افغانستان نیز، ردپای دیپلماتیک بیشتری دارد.

اما این مقایسه، در اروپا، به گونه ای دیگر است؛ ایالات متحده همچنان از نظر دیپلماتیک از چین جلوتر است،به گونه ای که آمریکا در اروپا (۷۸:۷۳)، آمریکای شمالی و مرکزی (۴۰:۲۴) و جنوب آسیا (۱۲:۱۰) پیشتاز است. هر دو کشور دارای تعداد مساوی پست نمایندگی در خاورمیانه (۱۷) و آمریکای جنوبی (۱۵) هستند.

این گزارش نشان می دهد که تایوان در رقابت خود برای به رسمیت شناختن دیپلماتیک، با تصمیم اخیر کشور جزایر اقیانوس آرام نائورو برای تغییر وفاداری خود که بر نفوذ فزاینده پکن تاکید می کند، جایگاه خود را در برابر چین از دست داده است.

استرالیا در فهرست سال ۲۰۲۴ با ۱۲۴ نمایندگی در سراسر جهان، رتبه ۲۶ را دارد که نشان دهنده ادامه سرمایه گذاری کم استرالیا در دیپلماسی نسبت به وزن اقتصادی آن است.

ترکیه و هند سریع ترین شبکه های خود را گسترش داده اند و هر کدام ۱۱ پست از آخرین انتشار ایندکس در سال ۲۰۲۱ اضافه کرده اند.

در همین حال، تهاجم روسیه به اوکراین تلفات سنگینی بر حوزه دیپلماتیک و اطلاعاتی این کشور وارد کرده است و اخراج گسترده دیپلمات‌های روسیه و بسته شدن کنسولگری‌ها شبکه جهانی آن را محدود کرده است.

رایان نیلم، مدیر برنامه افکار عمومی و سیاست خارجی در مؤسسه لوی، گفت: «دیپلماسی، اغلب به عنوان معیاری برای نفوذ نادیده گرفته می‌شود، اما هرگز عنصر مهم‌تر از دولت‌داری نبوده است.

«شاخص دیپلماسی جهانی نشان می دهد که دولت ها به سرمایه گذاری در دیپلماسی برای قدرت نمایی و دستیابی به منافع خود ادامه می دهند.

رقابت مداوم بین ایالات متحده و چین در تسلط ابرقدرت ها در رتبه بندی سال ۲۰۲۴ منعکس شده است، در حالی که رقابت ژئوپلیتیکی آسیا و اقیانوس آرام را در کانون توجه قرار داده است.

در همین حال، ردپای دیپلماتیک استرالیا بسیار کمتر از آن چیزی است که قدرت اقتصادی آن نشان می دهد – آفریقای جنوبی تنها کشور گروه ۲۰ است که شبکه کوچکتری دارد.

یافته های کلیدی

• چین و ایالات متحده با اندازه شبکه های دیپلماتیک خود در جهان پیشتاز هستند. چین در آفریقا، آسیای شرقی و اقیانوس آرام پیشتاز است، در حالی که ایالات متحده در قاره آمریکا، اروپا و آسیای جنوبی برتری دارد.
• تایوان جایگاه خود را در برابر رقیب دیپلماتیک چین از دست داده است، زیرا کشورهای بیشتری به رسمیت شناختن رسمی خود را به چین تغییر می دهند.
• قدرت‌های میانی ترکیه و هند در سال‌های اخیر بیشترین پست‌ها را به شبکه‌های دیپلماتیک خود اضافه کرده‌اند و کشورهایی را که دارای ارتباطات استراتژیک و اقتصادی قوی هستند، در اولویت قرار داده‌اند.
• شبکه دیپلماتیک روسیه به دلیل جنگ مداوم آن علیه اوکراین کاهش یافته است.
• ژاپن همچنان یک قدرت دیپلماتیک پیشرو در جهان است و قوی ترین شبکه در میان کشورهای آسیایی به جز چین است.
• موجی از هیئت های دیپلماتیک جدید به جزایر اقیانوس آرام، به دلیل رقابت ژئوپلیتیکی در منطقه، وجود دارد.
• شهرهای اروپایی در صدر فهرست شلوغ ترین پایتخت های دیپلماتیک قرار دارند. دمشق شاهد بیشترین بازگشایی سفارت ها بود، در حالی که کابل بیشترین تعداد بسته شدن را تجربه کرد.

در همین رابطه، به نوشته نشریه نیوزویک، «رایان نیلام»، مدیر برنامه سیاست خارجی و آرای عمومی انستیتوی لووی در بیانیه‌ای اظهار کرد: «دیپلماسی اغلب به عنوان یک ابزار گسترش نفوذ مغفول واقع شده اما هرگز برای کشورداری فاکتوری مهم‌تر از دیپلماسی وجود نداشته است.

گزارش شاخص دیپلماسی جهانی نشان می‌دهد که دولت‌ها به سرمایه‌گذاری در دیپلماسی با هدف قدرت‌نمایی و به دست آوردن منافعشان ادامه می‌دهند.»

او تصریح کرد: «رقابت جاری میان آمریکا و چین در غلبه‌ای که این دو ابر قدرت در لیست رده‌بندی این شاخص دارند، نمایان می‌شود. در همین حال رقابت‌های ژئوپلیتیکی تمرکز بر آسیا و اقیانوسیه را هم بیشتر کرده است.»

«شی جین‌پینگ»، رئیس‌جمهور چین ماه دسامبر گذشته در جریان کنفرانس حوزه امور خارجه که در پکن برگزار شد، به‌طور مفصل به بحث درباره ضرورت استراتژیک گسترش دیپلماسی هم‌راستا با منافع استراتژیک و تعهد به ایدئولوژی کشور پرداخت.

این نشست کم‌سابقه در پشت درهای بسته و با شرکت مقام‌های عالی‌رتبه چین برگزار شد. در این نشست، شی جین‌پینگ به‌شکل بی‌سابقه‌ای صحبت‌های صریحی در مورد مساله سیاست خارجی ایراد کرد. او در جریان این گردهمایی اظهار کرد «چین تبدیل به کشور مسئول بزرگی شده که نفوذ بین‌المللی خود را تقویت کرده و ظرفیتش را برای هدایت تلاش‌های جدید و گسترش پیام‌های اخلاقی افزایش داده است.»

شی جین‌پینگ همچنین شش «ضرورت» سیاست خارجی را تشریح کرد که شامل:«حفظ مواضع قاطع در مورد مسائل بین‌المللی»،«استفاده از وزن فزاینده چین در امور بین‌المللی برای ارتقای توسعه و رفاه»،«استفاده از درک صحیح از تاریخ و تصویر بزرگ وقایع برای هدایت روندهای جهانی»،«جهت‌دهی به سنت‌ها در ضمن نوآوری در دیپلماسی»،«دفاع سرسختانه از منافع ملی در راستای مقابله با قلدری» و «استفاده از اهرم قدرت اساسی تحت هدایت کمیته مرکزی حزب کمونیست چین» بوده‌اند.

نیوزویک پیشتر گزارش داده بود یک مولفه کلیدی رویکرد چین در حوزه دیپلماسی، ایجاد شبکه پیچیده‌ای از «شراکت‌های استراتژیک» است که در طول سال‌های گذشته تکامل‌یافته و گسترش پیدا کرده‌اند.

جمهوری خلق چین در سال گذشته میلادی تمرکز اصلی خود را بر گسترش شبکه دیپلماتیک خود گذاشت و در این راستا شی جین‌پینگ در آخرین کنگره ملی حزب کمونیست چین در اکتبر ۲۰۲۲ دستور به این گسترش داد.

نیوزویک نوشت، میانجیگری چین برای از سرگیری روابط بین ایران و عربستان سعودی در مارس سال گذشته میلادی یک پیروزی تاریخی برای پکن رقم زد. تلاش‌های چین برای تقویت دیپلماسی میان روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۳ نیز بسیار مورد توجه قرار گرفت.

انتهای پیام